"ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္"

ဥေရာပက ဒိန္းမတ္နိုင္ငံဟာဆိုရင္ ကမာၻေပၚမွာေပ်ာ္ရႊင္စရာအေကာင္းဆံုး
နဲ႔ေနခ်င္စရာအေကာင္းဆံုးနိုင္ငံေတြထဲမွာ ထိပ္တန္းကပါသလို ကမာၻေပၚ
မွာ ခက္ခဲတယ္လို႔ ေျပာစမွတ္ျပဳၾကရတဲ့ အရာ၃မ်ိဳးကိုလည္း ေတြ႔ၾကရမွာ
ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒါေတြကေတာ့..
(၁) ဒိန္းမတ္ဘာသာစကား
(၂) ဒိန္းမတ္ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္
(၃) ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
...................................................

(၁)ဒိန္းမတ္ဘာသာစကား

ဒိန္းမတ္နိုင္ငံမွာဒိန္းမတ္စကားပဲေျပာၾကပါတယ္။
ရံုးသံုးလည္း ဒိန္းမတ္စာကိုပဲသံုးပါတယ္။
ဒိန္းမတ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အဂၤလိပ္လိုေျပာတတ္ၾကသလို
အဂၤလိပ္လို မေျပာတတ္တဲ့ လူျဖဴ ဒိန္းမတ္ေတြကိုလည္းေတြ႔ရပါတယ္။
ကြ်န္ေတာ္တို႔ ငယ္ငယ္က လူျဖဴဆိုရင္အဂၤလိပ္လိုပဲေျပာၾကတယ္
ထင္ထားခဲ့တာကိုး။

ကမာၻေပၚမွာအခက္ဆံုးဘာသာစကားေတြထဲမွာ ဒိန္းမတ္ဘာသာစကား
ပါတာကိုေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ စကားေျပာမွာအသံထြက္ရတာအင္မတန္ခက္ပါတယ္။
AD ၉ ရာစု၀န္းက်င္ ဥေရာပမွာ ပင္လယ္ဓါးျပေခတ္ကထဲက စကင္ဒီေနဗီးယား
မွာ သံုးၾကတဲ့ Old Norse စကားကေနဆင္းသက္လာေၾကာင္းသိရပါတယ္။

အကၡရာေတြကေတာ့ လက္တင္ဘာသာကေနဆင္းသက္လာတာျဖစ္ျပီး
အဂၤလိပ္နဲ႔အတူတူ a ကေန z အထိနဲ႔ æ ø å ထပ္ေပါင္းထားတဲ့
အကၡရာ၂၉ လံုးေပၚမွာအေျခခံထားပါတယ္။
ဗ်ည္း ေတြရဲ့အသံထြက္အခ်ိဳ႔မွာေတာ့ အဂၤလိပ္နဲ႔ မတူတာေတြ႔ရပါတယ္။
ဥပမာ.. အဂၤလိပ္ကဂ်ီ (G) လို႔အသံထြက္ေပမယ့္..ဒိန္းမတ္က ဂီ(G) လို႔ထြက္ပါတယ္။
အိပ္(ခ်္) (H) ကို "ဟို႔" လို႔အသံထြက္သလို ေဂ်(J) ကို "ေရာ္" လို႔ အသံထြက္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ဂ်က္ေကာ့(Jacob) လို႔ အဂၤလိပ္လို အသံထြက္တဲ့နံမည္ဟာ
ဒိန္းမတ္မွာေတာ့ Jacob လို႔ပဲစာလံုးေပါင္းေပမယ့္အသံထြက္ရင္ေတာ့
"ရိုင္ေကာ့" လို႔ထြက္မွာျဖစ္ျပီးJesper ဆိုရင္လည္း "ရွက္(စ္)ပါ"
လို႔အသံထြက္ပါတယ္။

သရ ၉လံုးကေတာ့ a, e, i, o, u, y, æ, ø နဲ႔ å တို႔ျဖစ္ျပီး က်န္ ျဗည္းေတြ
နဲ႔ေပါင္းျပီး စာလံုးတည္ေဆာက္ပါတယ္။ အသံထြက္ပါတယ္။
ကြ်န္ေတာ္ဆို ဒိန္းမတ္မွာေနတာ ၁၀နွစ္ေက်ာ္လာတာေတာင္ အဲဒီ
သရ ေတြထဲက y. æ. ø. å စတာေတြကို အခုထိမွန္ေအာင္အသံမထြက္
နိုင္ေသးပါဘူး။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာစကားေျပာတာက ပါးစပ္ထဲကတင္ေျပာတာျဖစ္ေပမယ့္
သူတို႔အသံထြက္ေတြ စကားေျပာတာေတြက ၀မ္းေခါင္းထဲကတို႔၊ အာေခါင္ထဲကတို႔၊
လည္ေခ်ာင္းထဲကတို႔ လာေအာင္က်င့္ရတာမို႔ အင္မတန္ခက္ခဲလွပါေတာ့တယ္။
ကြ်န္ေတာ္တို႔လို အသက္ၾကီးမွေရာက္လာသူေတြအဖို႔ေျပာနိုင္ဖို႔မလြယ္ပါဘူး။

အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ဒိန္းမတ္ေရာက္လာတဲ့ ကေလးေတြအဖို႔မွာေတာ့ဒိန္းမတ္လို
တတ္သြားၾကဖို႔မခက္လွပါဘူး။
ေက်ာင္းမွာေကာ အျပင္မွာေကာသူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ဒိန္းမတ္လိုပဲေျပာၾကရမွာမို႔
ျမန္မာစကားနဲ႔စာကိုေမ့မသြားေအာင္ေတာ့မိဘေတြက အိမ္မွာျမန္မာလိုေျပာ
ေပးဖို႔လိုပါတယ္။

ဒိန္းမတ္မွာေမြးတဲ့ ျမန္မာကေလးေတြကေတာ့ သူတို႔ဒိန္းမတ္ကေလးေတြလိုပဲ
တစ္နွစ္၀န္းက်င္ေရာက္ရင္ေက်ာင္းသြားရတာမို႔ ဒိန္းမတ္လိုကေတာ့
ဒိန္းမတ္ကေလးေတြလိုပဲေျပာတတ္သြားမွာျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
မိခင္ဘာသာစကားအစစ္ကိုေျပာတတ္ေအာင္ေတာ့ မိဘေတြကအိမ္မွာ
ေျပာေပးသင္ေပးရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ့ေသြးေတြစီးဆင္းေနတဲ့ မိဘကေနေပါက္ဖြားလာတဲ့ ကေလးဟာ
ဘယ္မွာေမြးေမြးျမန္မာစကားေျပာတတ္ဖို႔ကေတာ့ မိဘေတြအတြက္
ဘိုးဘြားေပးတာ၀န္တစ္ရပ္လို႔သတ္မွတ္ထားရမွာပဲျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
..........................................................

(၂) ဒိန္းမတ္ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္

ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္ရဘို ့ခက္ခဲတဲ့နိုင္ငံေတြထဲမွာဒိန္းမတ္ကေရွ႔ဆံုးကပါ ပါတယ္။
ဒိန္းမတ္ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္ဟာအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာမွာပါေမာင္းခြင့္ရိွပါတယ္။
ဒိန္းမတ္မွာလိုင္စင္ကိုေဒသနၱရအာဏာပိုင္အဖြဲ ့အစည္းကထုတ္ေပးျပီး
စစ္ေဆးမွုအားလံုးကိုရဲတပ္ဖြဲ႔ကလုပ္ေဆာင္ပါတယ္။

အသက္ ၁၈ နွစ္ျပည့္ျပီးသူတိုင္း သက္ဆိုင္ရာဆရာ၀န္ရဲ့ေဆးေအာင္လက္မွတ္
နဲ႔အတူ လိုင္စင္ေလ်ွာက္လႊာတင္နိုင္ၾကပါတယ္။
စနစ္တက်သင္ေပးေနတဲ့ ယာဥ္ေမာင္းသင္တန္းေက်ာင္းေတြလည္း
ျမိဳ႔တိုင္းလိုလိုမွာရိွပါတယ္။
လိုင္စင္ရဖို႔အတြက္ သီအိုရီစာေတြ ့စာေမးပြဲ ဦးစြာေျဖရမွာျဖစ္ပါတယ္။
သီအိုရီစာေမးပြဲေအာင္ျပီးမွ လက္ေတြ ့ယာဥ္ေမာင္းစစ္ေဆးမွုခံရမွာပါ။
လက္ေတြ႔ယာဥ္ေမာင္းစစ္ေဆးမႈမွာ ေအာင္ျမင္ပါမွသာမန္ကားေလးေမာင္း
လိုင္စင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေျဖဆိုမႈတိုင္းမွာလာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈလံုး၀မရိုပါဘူး။

လမ္းစည္းကမ္း၊ ယာဥ္စည္းကမ္းေတြကိုအမွန္တကယ္နားလည္ျပီး
ယာဥ္ကိုလည္းအႏၱရာယ္ကင္းစြာေမာင္းနွင္နိုင္တာ စိတ္ခ်ရကာမွ
လိုင္စင္ထုတ္ေပးမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အင္မတန္တင္းၾကပ္တဲ့ စာေမးပြဲ
ေတြေျဖဆိုရျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ယာဥ္တိုက္မႈျဖစ္ခဲသလို အသက္ေတြကိုလည္းကယ္တင္ရာ
ေရာက္တဲ့စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။

သက္ဆိုင္ရာစာေမးပြဲေတြမေအာင္လို ့လိုင္စင္မရသူမ်ားလဲရိွၾကပါတယ္။
စည္းကမ္းကိုအင္မတန္လိုက္နာၾကတဲ့နိုင္ငံမို႔ လိုင္စင္မရိွပဲကားမေမာင္း
ၾကတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။
..............................................................

(၃) ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္

၁၈၄၉ ကထဲက ဒီမိုကေရစီစနစ္စတင္ခဲ့ျပီး လူ႔အခြင့္အေရးအထူးဦးစားေပး
တဲ့ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံမွာ နိုင္ငံသားျဖစ္ဖို႔ကေတာ့ အင္မတန္ခက္ခဲတာကိုေတြ႔ရ
မွာပဲျဖစ္ပါတယ္။
နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ မဟုတ္ေသးပဲ
အျမဲတန္းေနထိုင္ခြင့္ေတာင္လြယ္လြယ္နဲ႔မရနိုင္တဲ့နိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။

ဒိန္းမတ္နိုင္ငံမွာအျမဲေနထိုင္ခြင့္(Permanent residence permit)ရဖို႔
ေလွ်ာက္လႊာတင္တဲ့အခါ လိုအပ္တာေလးေတြကို လက္လွမ္းမွီသေလာက္
ဦးစြာတင္ျပလိုပါတယ္။

(၁) တရား၀င္ေနထိုင္ခြင့္ရထားသူျဖစ္ရပါမယ္။
(၂) တရား၀င္ေနထိုင္လာတာ အနည္းဆံုး ၈နွစ္ရိွရပါမယ္။
(၃) ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သူ မျဖစ္ရပါဘူး။
(၄) အစိုးရနဲ႔အေၾကြးရွင္းသူျဖစ္ရပါ့မယ္။
(၅) ဒိန္းမတ္ဘာသာေက်ာင္းကေန Dansk 2 အတန္းကိုေအာင္ျမင္ျပီး
ထားသူျဖစ္ရပါမယ္။( ျမန္မာနိုင္ငံ ၈တန္း၉တန္း အဆင့္ပါ)
(၆) အနည္းဆံုး ၃နွစ္ခြဲ တရား၀င္အလုပ္လုပ္ျပီး အစိုးရကိုအခြန္ထမ္းေဆာင္
ခဲ့သူျဖစ္ရပါမယ္။

အထက္မွာေဖၚျပထားတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ကိုက္ညီမွသာ ေလွ်ာက္ထားနိုင္ျပီး
သက္ဆိုင္ရာဌာနဆိုင္ရာေတြက အဆင့္ဆင့္စီစစ္ျပီးမွသာ PR လို႔ေခၚတဲ့
အျမဲတန္းေနထိုင္ခြင့္ကိုရရိွနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ( Danish citizenship) ေလွ်ာက္တဲ့
အခါမွာေတာ့ ပိုမိုခက္ခဲတာကိုေတြ႔ရမွာပါပဲ။
ကြ်န္ေတာ္တို႔နိုင္ငံမွာ ၁၀တန္းစာေမးပြဲေျဖသလိုမ်ိဳး ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္
စာေမးပြဲကို ၀င္ေရာက္ေျဖဆိုရမွာျဖစ္ပါေတာ့တယ္။

ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္စာေမးပြဲ

(၁) လက္ရိွဘုရင္မ နန္းေမြဆက္ခံခြင့္ရေအာင္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို စတုတၳအၾကိမ္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲ

ခဲ့တာ ဘယ္ခုနွစ္လဲ ?
(၂) ပထမဆံုး ဒိန္းမတ္အာကာသယာဥ္မွဴး က ဘယ္သူလဲ ?
(၃) ဒိန္းမတ္လႊတ္ေတာ္မွာအဖြဲ႔၀င္ဘယ္ေလာက္ရိွလဲ?
(၄) အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါလီမန္မွာ မဲေပးခြင့္ဘယ္တုန္းကစရခဲ့သလဲ?
(၅) ဘယ္ခုနွစ္မွာ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံဟာ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႔၀င္ခဲ့လဲ ?

အစရိွတဲ့ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံနဲ႔ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြေမးထားတဲ့
ေမးခြန္းအပုဒ္ ၃၀ ကို ဒိန္းမတ္ဘာသာနဲ႔ေျဖဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္။
အနည္းဆံုး ၂၅ ပုဒ္မွန္ေအာင္ေျဖနိုင္မွ စာေမးပြဲေအာင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

စာေမးပြဲ၀င္ေၾကး ဒိန္းမတ္ခရိုနာ ၁၂၀၀ (၂သိန္းက်ပ္၀န္းက်င္) ေပးသြင္း
ရပါတယ္။
ဒိန္းမတ္နိုင္ငံရဲ့သမိုင္းေၾကာင္း၊ နိုင္ငံေရးစနစ္၊ လူေနမႈစနစ္၊ ပညာေရးစနစ္၊
တရားေရးစနစ္၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး၊ ကေလးအခြင့္အေရး၊
လူမႈဖူလံုေရးစနစ္၊ နိုင္ငံသားတာ၀န္၊ ဒိန္းမတ္ပထ၀ီ၀င္၊ ဥေရာပပါလီမန္
အစရိွတဲ့ဟာေတြအားလံုးေလ့လာသိရိွထားရမွာပါ။

စာေမးပြဲေအာင္ရင္ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားျဖစ္သြားတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။
အဲဒီစာေမးပြဲေအာင္လက္မွတ္နဲ႔အတူ အျခားလိုအပ္တဲ့စာရြက္စာတန္း
ေတြနဲ႔ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ေလွ်ာက္လႊာတင္နိုင္ရံုပဲရိွပါေသးတယ္။
ယာဥ္ေမာင္းစည္းကမ္းေဖါက္ဖ်က္ထားမႈရိွမရိွလည္း မွတ္တမ္းေတြျပန္
ၾကည့္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ေလွ်ာက္လႊာတင္ျပီး သူတို႔လိုအပ္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ကိုက္ညီကာ
မွ လႊတ္ေတာ္ကိုတင္ေပးျပီး ဆံုးျဖတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒိန္းမတ္နိုင္ငံသားေပးဖို႔အတြက္ စာေမးပြဲလည္းေအာင္၊ လိုအပ္တဲ့
အရည္အခ်င္းေတြနဲ႔လည္းကိုက္ညီတာေတာင္ နွစ္ခ်ီျပီးအခ်ိန္ယူေလ့
ရိွပါေၾကာင္း လက္လွမ္းမွီသေရြ႔ တင္ျပလိုက္ရပါတယ္ခင္ဗ်ား။

(မတ္လ ၁၄၊ ၂၀၁၈ ျမန္မာတိုင္းမ္ သတင္းစာ)